Preek gehouden tijdens een doopdienst op 24 januari 2010 in de Stadsdennenkerk te Harderwijk. De lezingen waren: Deutr. 6:4-9 en 20-25 en Galaten 3:23-29. Gezongen na de lezing: Psalm 78:2 en na de preek Gezang 62.

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Er is altijd al wel gesproken over de jeugd van tegenwoordig. En zoiets als een kloof tussen de generaties is altijd al wel gevoeld. Dat is op zich niet abnormaal. Jonge mensen zijn nu eenmaal op zoek naar grenzen en mogelijkheden. Ze exploreren de wereld en gaan uitdagingen aan. Ouderen spelen liever op safe. Ze zijn een stuk rustiger geworden. Ze hebben geleerd van het leven en weten dat je niet zomaar overal in moet duiken. Dat levert spanningen op, maar die kunnen op zich heel gezond en vruchtbaar zijn. Jongeren leren spelenderwijs wat waardevol is en komen daarbij keer op keer hun ouders tegen. Ouders hebben wat wijsheid in huis (als het goed is) en als ze een beetje handig zijn, willen hun kinderen best wel luisteren... zo nu en dan!

Toch zijn er vandaag de dag heel wat mensen die zich afvragen of het wel goed gaat met de jeugd van tegenwoordig. Volgens een internationale studie van Unicef is de jeugd van Nederland de gelukkigste van alle Europese landen. Ook in materieel opzicht gaat het de jeugd goed. Tegelijkertijd lezen en horen we dagelijks alarmerende berichten over schooluitval, comazuipen, overgewicht, schuldenproblematiek, vandalisme, agressie en een laag normbesef bij jonge mensen. Ze zijn niet zelden verslaafd aan het nationale speeltje, de I-phone. Op uitzending gemist bekijken jongeren alle programma's en laten de kijkwijzer voor wat hij is. Ze zijn nogal eens ‘disharmonisch' en schieten terstond in de verdediging als hun wat gezegd wordt. De Wifi-generatie wil 100% privacy, is altijd en overal online, wil gratis content, reflecteert nauwelijks, is vliegensvlug en vogelvrij.

Misschien denken we - dit is de pessimistische kijk op de dingen van de wat ouder wordende predikant. Maar zo is het toch, denk ik, niet. Enkele maanden geleden verscheen er een belangwekkende studie van Frits Spangenberg en Martijn Lampert van de organisatie Motivaction. Deze organisatie doet al sinds 1984 toonaangevend waarden- en leefstijlonderzoek. Het boek waar ik op doel heet: De grenzeloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders. Het is een grondige analyse van de huidige maatschappelijke verhoudingen. Ik denk dat er te weinig aandacht aan dit boek besteed wordt. En toch zou iedereen het moeten lezen, die bezig is met mensen en in het belang van mensen - in de politiek, in het onderwijs, in 't maatschappelijk werk.

Spangenberg/Lampert geeft allereerst een overzicht van de verschillende burgerschaps-stijlen, een soort van mentaliteitskaart van Nederland: traditionele burgerij, kosmopolieten, nieuwe conservatieven, gemaksgeoriënteerde (om er een paar te noemen). Daarna volgt een overzicht van de diverse generaties van met name na de oorlog: o.a. de babyboomers, de protestgeneratie, de pragmatische generatie en de grenzeloze generatie. Die laatste is de huidige generatie opgroeiende jongeren. Kenmerk van die generatie jongeren is dat ze sterk gericht zijn op plezier hebben en genieten; samen met vele anderen dezelfde ervaring delen; nogal gefocused zijn op het uiterlijk; dat ze moeite hebben met het maken van keuzen en met doorzetten. Er is een afnemende belangstelling voor maatschappij en milieu. Ze zijn nogal gericht op het eigen ‘ik' en minder bereid om zichzelf in te zetten voor het algemeen belang.

Voor alles wordt de huidige generatie jongeren echter gekenmerkt door het ontbreken van grenzen: de grenzeloze generatie. Alles mag, alles kan en niets heeft consequenties. Dat de jongeren zo zijn heeft alles te maken met de eeuwige jeugd van hun opvoeders: Forever young in plaats van volwassen. Ouders geven geen grenzen meer aan. De omgang tussen ouders en kinderen in het gezin is een onderhandelingssituatie geworden. We beleven een tijd waarin jonge mensen steeds minder plichtsgetrouw zijn en allergisch voor vertegenwoordigers van het gezag. Het uit de hand gelopen strandfeest in Hoek van Holland komt érgens vandaan! Agentje pesten, het dwarsbomen van hulpverleners. Straks in maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Maar hoe komt het dat er in het hele land koortsachtig gezocht wordt naar kandidaat-gemeenteraadsleden? Is dat misschien niet omdat we steeds minder maatschappelijk solidair en plichtsgetrouw zijn geworden?!

In deze doopdienst wil ik benadrukken hoe belangrijk het gezin is als de plaats waar de grenzen aangegeven worden en de gemeenschapszin wordt aangekweekt. "Ieder kind heeft grenzen nodig"  zegt Annette Kast in een nieuw boek over liefdevol en consequent opvoeden. In ons bijbelgedeelte Deuteronomium 6 vragen de kinderen waarom ze zich houden moeten aan Gods geboden en verordeningen. Mozes zegt tegen de vaders en moeders: Wijs erop dat we slaven zijn geweest in Egypte! We hebben geen eeuwige jeugd en het leven is niet grenzeloos. Als je onbegrensd wilt leven, dan wordt je een slaaf van je eigen ongebreideldheid en teugelloosheid. De leefregels van God zijn geen beperkingen. Als je dat zo beleeft heb je het nog steeds niet begrepen. In tegendeel: Ze geven de ruimte aan waarbinnen de vrijheid mogelijk is. Geboden garanderen de vrijheid. Het is geboden vrijheid. Vaders en moeders en doopouders hier in de kerk: Leer je kinderen de geboden van de Heer. Zo vinden ze het leven en gemeenschapszin. Gelukkig zijn daar ook glanzende voorbeelden van te vinden. Gelukkig is er ook jeugd, die het begrepen heeft. Jeugd die het geleerd heeft thuis en hier. Ik denk daarbij aan de jongeren uit onze kerk die bezig zijn met het project ‘Building a Dream'. En ze zijn de enigen niet.

Deuteronomium 6 vraagt grote aandacht voor de geboden van God in het huiselijk leven en in de opvoedingssituatie. Prent ze uw kinderen in en spreek erover, als je naar bed gaat en als je opstaat. Draag de geboden op je hoofd en hart en hand en schrijf ze op de deurpost zodat je eraan herinnerd wordt als je in en uit gaat. Er mag ook wel eens gewezen worden op de rol van de moeder bij de opvoeding van de kinderen in de bijbel en in de Joodse gemeenschap. Een Joodse vader heeft verantwoordelijkheid buitenshuis in de synagoge. Maar binnenshuis is het vooral de moeder die verantwoordelijk is voor de godsdienstige opvoeding. Ze steekt op vrijdag met de kinderen de sabbatskaarsen aan bij het vallen van de avond. En dan brengt ze haar kinderen bij hun vader opdat hij ze zegenen zal. Ze zorgt voor de reinheid en de heiligheid in het huisgezin; dat de maaltijden kosjer zijn. Ze speelt met de kinderen het spel - verstopt met Pasen korstjes brood in huis!  De kinderen gaan die zoeken en verbranden. Weg met het oude (zuur)deeg. We gaan ongezuurd brood eten. We maken schoon schip. Alles wordt fris en nieuw. Het wordt voorjaar. En ze leert de jongste van het gezin de vraag stellen aan vader tijdens de Sedermaaltijd: Pappa, waarom doen we dit nu? En de vader, verguld met de vraag van de kleuter, begint te vertellen over de Exodus. Zien we het voor ons? Is het niet heerlijk? Daar kunnen we nog wat van leren. Leren onze moeders de kinderen ook bidden. En vertellen de vaders nog wel het verhaal van de uittocht uit de ellende?!

In Galaten noemt Paulus de wet een opvoeder tot Christus. De wet van God laat ons zien dat niet alles kan en mag. De wet doet zonden kennen. De wet laat ons zien waar we tekort schieten en mislukken. De wet is een opvoeder, een pedagoog, die ons bij de hand neemt en bij Christus brengt. Wie de wet geleerd heeft, heeft leren zeggen: Ik ben niet grenzeloos en ik heb geen eeuwige jeugd. Ach Here, help mij toch in mijn onvermogen.

Vandaag zijn er kinderen bij de doopvont gebracht. Ze zijn ingedoopt in Christus. Dat is - vaders en moeders - het mooiste en beste wat je kunt doen. Onbegrensde liefde en eeuwige leven (geen eeuwige jeugd!) vind je alleen bij Christus onze Heer. Bij hem zijn we veilig geborgen, zijn we erfgenamen van Gods heerlijkheid - wij en onze kinderen. Amen.

Literatuur: Frits Spangenberg & Martijn Lampert, De grenzeloze generatie en de eeuwige jeugd van hun opvoeders, http://www.nieuwamsterdam.nl/, 2009; Annette Kast, Ieder Kind heeft grenzen nodig. Liefdevol en consequent opvoeden van kinderen van 0 tot 12 jaar, Scriptum 2009.