Een wereldoorlog in de zeventiende eeuw

Gij die de last der volken…

In deze tijd leefde er een dichter die behoorde tot de Lutherse kerk en als diacoon werkte in Berlijn (1607-1676). Zijn naam was Paul Gerhardt en hij was het die in 1653 de bekende woorden dichtte uit Gezang 117 (Hoe zal ik u ontvangen, couplet 5):  

…in liefde-omsloten houdt.

Als er één ding fundamenteel is voor het Christendom dan is het wel de boodschap dat God liefde is. Het evangelie en de brieven van Johannes geven daarvan één groot getuigenis: God is liefde… De liefde is uit God (I Joh 4:7,8);  Alzo lief heeft God de wereld gehad… (Joh. 3:16). Trouwens, Paulus kan er ook wat van: Niets kan ons scheiden van de liefde van God (Rom 8:39); De liefde als eerste vrucht van de Geest (Galaten 5:22); Het hooglied van de liefde (I Kor. 13).            

Wij hebben een God, de God van de bijbel, die niet zonder zijn schepping kan zijn. Hartstochtelijk vraagt Hij naar haar, strekt Hij zich uit naar haar. Haar geschiedenis is zijn geschiedenis. Hij wil haar redden, bewaren, behouden. Hij heeft zich met zijn schepping verbonden op leven en dood. Zo’n noodzakelijk verband tussen God en zijn schepping vinden we in geen enkele religie. Het is de liefde waarmee God zijn schepping vasthoudt. Daarin is hij even ‘machteloos’ als wij mensen, die niet voorniets zijn beelddragers zijn. Wij weten maar al te goed dat de liefde het laatste redmiddel is. Als de ander voor ons onbereikbaar geworden is met woorden en als ook ons handelen ontoereikend geworden is, dan kunnen we elkaar alleen nog maar vasthouden met de liefde.            

Zo diep waart gij bewogen: Gij daaldet van uw troon; Uit godlijk mededogen, zocht Gij der mensen woon. Daar is God, die er geen woorden meer voor heeft en die tevergeefs wacht op antwoord… Hij heeft geen ander redmiddel. Hij kan ons en onze wereld niet anders vasthouden dan met zijn liefde. Hij strekt zich naar ons uit. Hij zoekt der mensen woon. Met godlijk mededogen! Dat is de zin van Christus’ komst. Zo houdt God ons in liefde omsloten. 

Kerstfeest: reddende liefde

Niet alleen de zeventiende eeuw heeft een ‘wereldoorlog’ gekend. De twintigste eeuw telde er twee. En onze eeuw is begonnen met het betrekkelijk nieuwe fenomeen van het terrorisme. Er is geen wereldoorlog, maar de wereld is in oorlog. In de Dertigjarige Oorlog vermengden zich godsdienstige geschillen met politieke belangen. Ook vandaag is er godsdienstig fanatisme en politiek-economisch eigenbelang. Er is nog niet zoveel veranderd. Hoogstens de schaal waarop het plaatsvindt. De wereld is zo rot als een mispel. “Stille nacht” zegt niets teveel als daar staat: een wereld verloren in schuld. Onzegbaar is het leed dat mensen elkaar aandoen. En het fysieke geweld is nog niets vergeleken bij het structurele geweld. Delen van onze wereld blijven liggen in armoede en ziekte omdat er geen rechtvaardige verdeling van geld en goederen wereldwijd te bewerken valt. ‘Verloren in schuld’… het woord van een pessimist? Traditioneel gepraat van een dominee? Kom nou, we weten wel beter!           

De leiding van de kinderdienst in de Stadsdennenkerk was onlangs naar de jachthaven gegaan. Ze hadden een reddingsboei meegebracht en lieten die in de dienst aan de kinderen zien. Jezus Christus is Gods reddingsboei. Je moet jezelf aan Hem vasthouden, anders ga je verloren. Hij is onze Redder. We hebben die boei aan de liturgische tafel gehangen. Toen hebben we in de dienst Titus 2 en 3 gelezen, waar God één keer en Jezus twee keer de Redder genoemd wordt. Meer nog dan het oude woord ‘Heiland’ (NBG-vertaling) laat het woord ‘Redder’ zien hoe het er met ons voorstaat. Jezus Christus is Gods reddingsaktie. Eén van de mooiste teksten voor een kerstpreek vinden we in Titus 3: “Maar toen zijn de goedheid en mensenliefde van God, onze redder, openbaar geworden en heeft hij ons gered, niet vanwege onze rechtvaardige daden, maar uit barmhartigheid.” (vers 4; NBV) 

Kerst: Gods liefde in Christus