Rabbi Sussja

Martin Buber, de grote Joodse taalgeleerde en theoloog/filosoof schreef ooit een prachtig boek getiteld 'Chassidische vertellingen'. Hij brengt daarin uitspraken samen van Joodse chassidim (vromen). Een van die uitspraken is van rabbi Sussja: Voor het einde sprak rabbi Sussja: "In de komende wereld zal men mij niet vragen: Waarom ben je Mozes niet geweest? Ze zullen mij vragen: Waarom ben je rabbi Sussja niet geweest?" Zo'n wijsheid brengt iemand alleen aan het eind van zijn leven op, want je hebt een leven nodig om er achter te komen. Het betekent, dat ik mijzelf mag worden, sterker nog: mijzelf móet worden. Dat is een heilige opdracht.

Ik herinner mij nog goed, hoe ik mij als kleine jongen achter het harmonium zetten. Ik speelde dan psalm 42 (hard en met accoorden in brede ligging). Ik deed dan mijn ogen dicht en zag een groot orgel voor me. En dan dacht ik: Ik wil Feike Asma worden. Later heb ik begrepen, dat dit niet kon. Een mens kan hoogstens zichzelf worden. Waarom is het eigenlijk zo moeilijk om jezelf te worden? Het is zo moeilijk omdat het zoveel moed van ons vraagt. Mensen moeten leren om lós te komen van hun leraren en leidslieden (en van hun ouders...). Ze moeten op eigen benen leren staan, hun eigen keuzen maken die van oneindig belang zijn. Mensen hebben een eigen naam. Die moeten ze leren spellen.

Is dat niet een heerlijke boodschap: Je mag jezelf zijn! Er is nog een reden, waarom dat zo moeilijk is. Ons is (jammer genoeg juist in de kerk) vaak geleerd, dat het een beetje verdacht is om 'jezelf te zijn'. Dat riekt immers naar egoïsme en je moet toch restloos beschikbaar zijn voor anderen... Hoeveel schade heeft deze denkfout gebracht. God is onze Schepper. Dat betekent: Je mag er zijn. Er is voor jou ruimte om te léven - volop. En Jezus zegt: Hebt uw naaste lief als uzelf. Met andere woorden: Als je geen eigenwaarde en zelf-liefde hebt, dan kun je ook een ander niet liefhebben. De filosoof Spinoza noemde dat zelfbeaming. Je mag 'amen' zeggen op je eigen persoon. Dat heeft overigens niets te maken met het platte individualisme, dat vandaag de dag in onze samenleving gepredikt wordt. Zo op het niveau van: Ik ben OK; jij bent OK.

U vraagt zich af wat dit met mijn studieverlof te maken heeft. Dat is niet zo moeilijk. Iemand die zichzelf heeft leren zijn, durft 'ja' te zeggen en durft ook 'nee' te zeggen. We krijgen soms het idee dat we altijd maar 'ja' moeten zeggen als ons in de kerk iets gevraagd wordt. Er wordt soms met oneigenlijke argumenten gewerkt: "Als jij het niet doet, wie doet het dan wel?" Er wordt op ons gemoed gewerkt: "Het wordt steeds moeilijker om mensen te krijgen." Waarom zou iemand, die in het geloof zichzelf geworden is, niet gewoon 'nee' durven zeggen? "Ik doe het niet, want ik heb daar de gaven niet voor ontvangen." We hoeven niet allemaal Mozes te worden, of Feike Asma of Billy Graham of Abraham Kuyper. Ik schrijf daar volgende week verder over onder het kopje 'gavenprojectie'. We mogen in de gemeente volop onszelf zijn en dat ook steeds meer worden. De keerzijde van dit verhaal vult u zelf wel in. Het is immers geen vrijbrief voor 'niets-doen'. Later in de hemel zal de Here ons namelijk vragen: "Waarom ben jij in mijn kerk en Koninkrijk... (vul hier uw eigen naam in) niet geweest?"