Preek gehouden in de Stadsdennenkerk te Harderwijk op 19 februari 2012. De lezing was Exodus 16:11-18 en Johannes 6:32-40. De tekst voor de preek was Johannes 6:35 "Ik ben het brood des levens." Daarmee wordt aangesloten bij het veertig-dagen-project (2012) van "Vertel 't maar."

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
De Rooms Katholieke Kerk is de laatste jaren nogal negatief in het nieuwe geweest vanwege allerlei gevallen van seksueel misbruik. Veel mensen die de kerk een kwaad hart toedragen, nemen de kans te baat om dat eens flink uit te vergroten. Er is een behoorlijk stuk - wat we dan noemen - selectieve verontwaardiging. Maar ik verzeker u, dat het beslist niet alleen het probleem is van de kerk. Op grond van vragen van het PvdA-kamerlid Arib wil Opstelten de kerk scherper gaan bevragen... Ik vind, dat het tijd wordt om ook eens wat aardigs over onze katholieke broeders en zusters te zeggen. Ze hebben namelijk een prima paus.

Joseph Ratzinger, ‘bijgenaamd' Benedictus XVI, heeft wellicht niet de uitstraling van Johannes Paulus II, maar hij is een groot geleerde en heeft onlangs zijn Jezus-boek voltooid, een boek waar menige theoloog uit katholieke of uit protestantse kring een puntje aan kan zuigen. Ik bedoel het boek "Jezus van Nazareth" waar onlangs het tweede en laatste deel van is verschenen. Met dit boek laat Benedictus een gezond christelijk geluid horen. Dat hebben we zo nodig! Er zijn er tegenwoordig in onze kerken, die wegdromen in een piëtistisch (soms sentimenteel) "Jezus - mijn Jezus." Maar daar haalt de moderne cultuur de schouders bij op. En er zijn PKN-theologen, die in Jezus alleen nog maar een mens zien zoals u en ik. Zij verkopen de kerkmensen stenen voor brood. Als u op zoek bent naar het gezonde midden, de gezonde christelijke leer... leest u dat maar eens het boek van Benedictus.

Wij maken deze week een begin met de tijd van veertig dagen, vroeger ook wel de lijdenstijd genoemd (NB: de lijdenstijd had/heeft zeven zondagen en de veertigdagentijd zes zondagen vóór Pasen). In deze tijd wordt onze aandacht weer extra gericht op de persoon en het werk van Jezus Christus. Het Paasproject dat we dit jaar samen met de kinderen doen, gaat uit van de "Ik-ben-woorden" van Jezus. Zeven keer (natuurlijk niet toevallig zeven keer) zegt Jezus in het evangelie naar Johannes: "Ik ben..." 1. Ik ben het brood des levens; 2. Ik ben het licht van de wereld; 3. Ik ben de deur voor de schapen; 4. Ik ben de Goede Herder; 5. Ik ben de opstanding en het leven; 6. Ik ben de weg, de waarheid en het leven; 7. Ik ben de ware wijnstok. "Ik ben..."

Paul Benedictus maakt erop attent, dat Jezus zich met deze Ik-ben woorden beroept op zijn goddelijke oorsprong. Het is een soort zelfproclamatie. Als Mozes aan de Here God vraagt bij de brandende braamstruik "Hoe is Uw naam?" dan antwoordt de Here: "Ik ben (die ik ben." Benedictus wijst in dit verband ook op Jesaja 43:10-12, waar God zegt tegen het volk in ballingschap (vrij vertaald): "Ik ben het. Geloof in mij en vertrouw op mij. IK BEN jullie God." En als Jezus over het water loopt en de discipelen schreeuwen het uit, omdat zij denken een spook te zien, dan roept Jezus hun toe: "Vrees niet, Ik ben het." Ego eimi (gr.): Ik ben. Daarmee proclameert hij zijn goddelijk gezag en laat dat ook nog eens zien, door de golven stil te maken (Mk. 6:50; Joh. 6:20).

Dat is waar veel mensen niet áán willen... dat in Jezus God Zelf aan het Woord komt - dat God Zichzelf ontledigd heeft. Moeilijk woord! Zeg maar - afziet van zijn goddelijkheid; de gestalte van een dienstknecht heeft aangenomen; aan de mensen gelijk is geworden (Phil. 2:7). Dat is wat veel mensen niet meer geloven willen of kunnen... dat er een soort tweegesprek is in God tussen de Vader en de Zoon: de Vader die alles te boven en te buiten gaat en de Zoon die in de wereld is ingegaan. Een tweegesprek in God. Dat zou je kunnen noemen de Geest van God, die schept en herschept en voleindigt.

In onze evangelielezing zegt Jezus: Ik ben het brood van het leven, het brood dat leven geeft. We moeten niet teveel focussen op brood. In grote delen van de wereld is rijst het basisvoedsel. Het gaat erom dat je Jezus nodig hebt om het leven te vinden. En dan wordt niet bedoeld: domweg in-leven-blijven! Het gaat om brood uit de hemel, het ware leven vinden. In dat verband noemt Jezus het eeuwige leven en de opstanding in de laatste dagen.

Wat is eeuwig leven? Daarbij moeten we niet allereerst denken aan later - leven na de dood. Eeuwig leven dat is de kracht van de Eeuwige ervaren, nu reeds in je bestaan hier en nu. Eeuwig leven, dat is de eeuwige armen van God onder je voelen. Om een mooi woord uit Deutr. 33 (vers 27) te citeren: "En onder u zijn eeuwige armen." Eeuwig leven betekent dat de dingen onder het voorteken van de eeuwigheid komen te staan (sub specie aeternitatis considerare = vanuit het gezichtspunt van de eeuwigheid beschouwen). Ik ben in dit leven misschien ongelukkig of heb pijn, ben arm, of eenzaam en alleen. Maar dat wil niet zeggen, dat ik voor eeuwig de boot gemist heb! Eeuwig leven kan heel goed omschreven worden als: gemeenschap met Christus of de kracht van zijn Geest ervaren. Eeuwig leven (blijvend) in je hebben (een uitdrukking van Johannes) dat is: blijmoedig zijn ondanks tegenslag; nederig blijven als het je voor de wind gaat; geduldig blijven als anderen over je heen vallen; uitzien naar Gods toekomst ook als je sterven moet. Eeuwig leven, dat ontvang je als je gelooft in Jezus Christus, als je één bent met Christus.

En dan is daar dat andere belangrijke woord naast eeuwig leven. Dat is "(weder)opstanding" (anastasia). Niet weinigen hebben zich getooid met de naam Anastasius! Dat zal gebeuren op de jongste dag. Jezus zegt: "Ik zal niets verloren laten gaan van wat de Vader mij gegeven heeft en het opwekken ten jongste dage (aan het eind)." Wie we zijn en wat we doen, wat onze wereld en onze cultuur heeft voorgebracht aan goede dingen... daarvan zal niets verloren gaan. Jezus zal het opwekken. Anastasia! Het is en was allemaal niet tevergeefs.

Als we dat zo op een rij zetten, dan hebben we Jezus broodnodig. "Ik ben het brood des levens". Een krachtig symbool - ons altijd weer voor ogen gesteld bij de viering van het heilig avondmaal (voor katholieke brs. en zrs. de eucharistie). Ik sluit af met een citaat uit Bene­dictus' Jezusboek: "Achter alle beelden die Jezus gebruikt, staat tenslotte maar één ding: Jezus geeft ons het leven, omdat Hij ons God geeft. Hij kan ons God geven, omdat Hij zelf één is met God. Omdat Hij de Zoon is. Hij zelf is de gave - Hij is ‘het leven'." (Jezus, Dl I, p. 321v.) Amen.